د نوبل د سولې جایزې ګټونکې ملاله یوسفزۍ د ښځو پر وړاندې د طالبانو د سختو قوانینو د پلي کولو په اړه وویل، چې هیڅکله یې هم داسې ګومان نه و کړی، چې د ښځو حقونه داسې په اسانۍ سره تر پښو لاندې شي.
اغلې یوسفزۍ وایي، چې د طالبانو د دغو کړنو له مخې «مېرمنو هر څه له لاسه ورکړل.»
د نړۍوالو بنسټونو د راپورونو له مخې، طالباو ۷۰ داسې قانونه او فرمانونه صادر کړي چې نېغ په نېغه یې د ښځو حقونو په نښه کړې دي.
د طالبانو د امر بالمعروف او نهې عن المنکر قانون ښځې په چورلټ ډول له ټولنیزو چارو بې برخې کړې دي.
د دغه قانون له مخې، د ښځو غږ هم «عورت» بلل شوی دی.
یو شمېر نړۍوالو بنسټونو په تېره بیا د بښنې نړۍوال سازمان، د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د ځانګړي راپورورکونکي دفتر او ځینو نورو هېوادونو په افغانستان کې روان وضعیت له «جنسیتي اپارتاید» سره یو شان بللی دی.
ملالې یوسفزۍ د طالبانو د دغو قوانیو په اړه د بيبيسي انګریزي خپرونې ته ویلي:« دغه قوانین دومره زیات افراطي دي، چې هیڅوک نه شي کولای هغه پر منطق برابر وبولي.»
هغې زیاته کړه:« ډېرې نجونې خپل ځان په ډېر بد او ناهیلي کوونکي وضعیت کې ویني، هغوی داسې ګڼي چې د دغه حالته د وتلو بله هېڅ لاره نه ده ورپاتې. د هغوی لپاره راتلونکی ډېر تیاره برېښي.»
ملالې یوسفزۍ د «ډوډۍ او سور ګل» نومي فلم د نندارې پر مهال چې د طالبانو په واکمنۍ کې د درېیو افغان مېرمنو ژوند انځوروي برخه لرله.
دغه مستند فلم چې افغان فلم جوړونکې صحرا ماني د امریکایۍ لوبغاړې جنیفر لارنس په همکارۍ جوړ کړی، د افغان مېرمنو پر مبارزو او مقاومت چورلي.
ملالې د دغه فلم په اړه وویل: «دغه فلم یوازې د درېیو مېرمنو په اړه نه دی؛ بلکې دا د هغه ۲۰ مېلیونه نجونو او مېرمنو د ژوندانه کیسې بیانوي، چې ډېر لږ نندارې ته وړاندې شوي.»
دغه مستند فلم د غاښونو د ډاکترې زهرې چې دا مهال یې خپل مسلک پرېښی؛ د بشري حقونو د یوې فعالې ترنم چې مرکز ته تښتیدلې او د دولتي کارکونکې شریفې چې خپل مسلک او مالي خپلواکي یې له لاسه ورکړې کیسې بیانوي.
دغه درې مېرمنې دا مهال په افغانستان کې نه اوسېږي؛ خو ملاله او صحرا ماني هیلهمندې دي چې دغه مستند فلم د نړۍوالو ذهنونه بیدار کړي او د هغو مېرمنو په اړه به سوچ وکړي چې تر دې مهاله په خپل هېواد کې دغسې ستونزې زغمي.
صحرا ماني وایي:« ډوډۍ د خپلواکۍ نښه ده؛ یعنې د د خپلو کورنیو د اقتصادي ملاتړ لپاره ډوډۍ پیدا کول ضروري څیز دی؛ نو کله چې ډوډۍ تر لاسه شي مانا یې دا ده، چې خپل واک دې په خپل لاس کې دی.»
ملاله یوسفزۍ او فلم جوړونکې ډله هیلهمن دي، چې د دغه فلم له لارې د افغان مېرمنو د مبارزو پیغام د نړۍ ګوټ، ګوټ ته ورسوي او د افغان مېرمنو له حقونو څخه د هغوی ملاتړ ته لاره هواره کړي.