“د طالبانو بېرته راتګ” کتاب لیکوال حسن عباس وايي، چې د طالبانو د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني په راتلونکي کې د طالبانو د مشر په توګه د ټاکل کېدو په لټه کې دی.
نوموړي ویلي، چې حقاني له پاکستان سره ښې اړیکې لري، خو نه غواړي په دغه هېواد پورې اړونده څېره وپېژندل شي.
حسن عباس د دوشنبې په ورځ افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې طالبان اوس هم له پاکستان سره تړلي دي، خو دا اړیکي د وخت په تېرېدو کمي شوي دي.
د نوموړي په وينا، په ۹۰مه لسيزه کې پاکستان، سعودي عربستان او متحده عربي امارات طالبان په رسميت پېژندلي وو، خو په دې دوره کې طالبانو له ازبکستان، چين، روسيې، متحده عربي اماراتو او قطر سره نږدې اړيکې ټينګې کړي دي او په افغانستان کې د ګڼو دیپلوماتانو شتون دا په ډاګه کوي چې طالبان نور پاکستان ته اړتیا نه لري.
عباس زیاته کړه، له سیاسي او دیپلوماتیک پلوه پر پاکستان د طالبانو انحصار کم شوی، خو له اقتصادي پلوه دا انحصار لا هم پاتې دی؛ ځکه سوداګریز توکي د کراچۍ بندر له لارې افغانستان ته واردېږي او پاکستان هم غواړي چې د سوداګریزو ګټو له امله دغه تعاملات دوامداره وساتي.
هغه وايي: "طالبان د پاکستان په اقتصادي کمزورتیا ښه پوهیږي."
د عباس په وینا، د امنیت او استخباراتو په برخه کې د طالبانو او پاکستان ګټې په ټکر کې دي؛ په داسې حال کې چې پخوا طالبانو د پاکستان پر استخباراتو تکیه کوله.
هغه څرګنده کړه، چې له پاکستان سره د طالبانو اړيکې ورځ په ورځ خړې پړې کېږي، خو پاکستان لا هم له حقاني شبکې او سراج الدين حقاني سره خپلې اړيکې نیږدې او ټينګې ساتلي دي.
عباس د یوې پوښتنې په ځواب کې چې پاکستان په افغانستان کې "ستراتیژیک ژوروالی" ترلاسه کړی، وویل، چې "دا نظر په پاکستان کې یوه ټوکه ګرځیدلې او دوی وايي، چې دا طالبان دي چې په پاکستان کې یې ستراتیژیک ژوروالی ترلاسه کړی دی."
نوموړي دغه راز دې ته په اشارې سره چې پخوا افغان حکومتونو پاکستان په افغانستان کې د ناامنۍ په پراخولو تورنوه، خو اوس دغه معادله بدله شوې او پاکستان د افغانستان طالبان د خپلو وسله والو مخالفینو په ملاتړ تورنوي.
عباس وويل، چې په لومړيو کې پاکستان له ملا يعقوب سره ښې اړيکې درلودې، خو دا اړيکې ورو ورو سړې شوي دي.
تر دې مخکې د طالبانو د دفاع وزیر په افغانستان کې د هوايي بریدونو له امله د پاکستان پر ضد تند دریځ نیولی و او پر دغه هېواد یې نیوکې کړې وې.
په امریکا کې د ملي دفاعي پوهنتون دغه استاد له پاکستان سره د سراج الدین حقاني پر اړیکو ټینګار وکړ او زیاته یې کړه: «په افغانستان کې د پاکستان ضد فضا ته په کتو سره، حقاني نه غواړي چې په پاکستان پورې اړونده څېره وپېژندل شي. ځکه هغه پلان لري چې په راتلونکي کې د طالبانو د عمومي مشر په توګه وپېژندل شي.»
د دې پوښتنې په ځواب کې چې ایا د طالبانو د کابینې ځینې غړي پاکستاني پاسپورټونه لري او ایا دغه کسان د پاکستان پر ضد دریځ نیولی شي، عباس وویل، که څه هم دا خبره سمه ده، خو د طالبانو د کابینې هیڅ غړی دا جرات نه لري چې په ښکاره ډول د پاکستان ملاتړ وکړي. ځکه که څوک د پاکستان ملاتړ وکړي، نو د طالبانو مشر به یې ژر چوپتیا ته اړ کړي.
ښاغلي عباس زیاته کړه چې پاکستان د طالبانو د ملاتړ قیمت ادا کړی او دا ملاتړ د پاکستان له خوا یوه تېروتنه وه.
د دغه پاکستاني لیکوال په وینا، پاکستان اوس د افغانستان له لوبې بهر شوی، ځکه چې اوس قطر، چین، د منځنۍ اسیا هېوادونه او امارات په افغانستان کې لوی قراردادونه ترلاسه کوي.
د هغه په وينا، پاکستان هم د ځینو تګلارو په خپلولو سره هڅه کوي، چې بېرته د افغانستان په مسله کې خپل مخکیني ځای ترلاسه کړي.