د انګستان د انډیپنډنټ ورځپاڼې، لایت هاوی رپورټس څیړنیزې رسنۍ او د طلاعات روز ورځپاڼې یوه ګډه څیړنه ښيي، چې په ایران کې میشت یو شمیر پخوانیو د پولیسو ځانګړو ځواکونو په اوکراین کې د روسیې په ملاتړ د جنګیدو وړاندیزونه ترلاسه کړي دي.
د غلام (مستعار نوم) په نوم د افغانستان د پخوانیو پولیسو د ځانکړو ځواکونو یو غړي ته په اوکراین کې د روسیې په ملاتړ د جنګیدو وړاندیز په ایران کې د پلاستیک د پروسس په یوې کمپنۍ د هغه د یو افغان همکار له خوا د یو فورمه په ورکولو سره وشو. هغه د څه باندې ۱۲ کلونو لپاره د افغان ځانګړو ځواکونو د یوې غوره قطعې غړی و، چې د بریتانیا د حکومت له خوا جوړه شوې وه، او غړي د دغه هیواد په مرسته روزل شوې او مالي ملاتړ یې کیده. دغه قطعې د Triple Units او یا هم ۳۳۳ او ۴۴۴ قطعو په نوم یادېدې. وروسته له هغه چې طالبانو په افغانستان واکمن شول، غلام مجبوره شو چې خپل وطن پریږدي او ایران ته کډه شي. هغه د پلاستیک په دغه فابریکه کې د اوږدو ساعتونو لپاره کار کوي او د دې په خاطر چې د استوګنې قانوني اسناد نه لري، نو مجبوره دی چې د شپې له خوا هم په دغه فابریکه ویده شي.
هغه افغان همکار چې غلام ته یې دغه فورمه ورکړې وه، د هغه له پوځي تجربې څخه خبر و او فکر یې کاوه چې ښايي د داسې یو وړاندیز لپاره چمتو وي. په اوکراین کې د جنګیدو دغه وړاندیزونه کله د ټلیفون له لارې، کله د یو بل پخواني سرتیري له لارې او کله هم په مستقیمه توګه وي، خو په هر ډول چې وي، موخه یې یوه ده: په اوکراین د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین لپاره جنګیدل.
دغه ځواکونه په ۲۰۰۷ کال کې د بریتانیا له خوا رامنځته شوي وو، غلام او ملګري یې د بریتانوي سرتیرو سره اوږه په اوږه د طالبانو په وړاندې جنګیدل او دا کار د دې لامل شوی چې د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې د هغه ژوند ته خطر جوړ کړي. د انګلستان حکومت اوس پریکړه کړې چې په بریتانیا کې د دغو پخوانیو ځواکونو د میشت کیدو زرګونه رد شوي درخواسته بیا له سره وارزوي. خو د ارزونې دغه پروسه ډیره اوږده ده او په ایران کې د افغانانو او په ځانګړې توګه پخوانیو امنیتي ځواکونو ته ژوند ډیر سخت شوی، ځکه چې دغه هیواد په پام کې لري چې د روان لمریځ کال تر پایه ټول ناقانونه افغانان له خپل هیواده اوباسي.
په اوکراین کې د پوتین جګړه، چې اوس یې دریم کال روان دی، د مسکو لپاره اوږده او ګرانه تمامه شوې ده، ملکي وګړو او ان مجرمینو ته ویل شوي، چې د عسکرۍ خدمت ته ځان تیار کړي. ویل کیږي، چې په دغه جګړه کې ۷۰۰ زره روسي ځواکونو ته مرګژوبله اوښتې او نږدې یو لک دغه ځواکونه وژل شوي دي. په دغه جګړه کې د بهرنیو هیوادونو د جنګیالیو د ګډون په اړه هم ویل شوي. د راپور له مخې، په یاده جګړه کې د کیوبا، سوریې، هند او په دې وروستیو کې د شمالي کوریا وګړو ونډه اخیستې ده.
د روسیې، اسیا او اروپا په اړه د انګستان په چتام هاوس څیړنیز مرکز کې مشر سلاکار، کییر ګیلز وايي، هغه افغانان چې د جګړې تجربه لري د پوځي استخدامونکو لپاره "په ښکاره ډول زړه راښکونکي" دي. هغه وویل: "روسیه هڅه کوي د وسله والو ځواکونو لپاره د کسانو هره ممکنه سرچینه وکاروي." هغه وايي، چې د روسیې ملاتړي هیوادونو لکه ایران، شمالي کوریا او چین د اوکراین په جګړه کې د روسیې سره د مرستې لپاره هڅې کوي.
هغه زیاتوي: "موږ دمخه د شمالي کوریا د ځواکونو حضور لیدلی دی. دا باید د حیرانتیا وړ نه وي که چیرې دا موضوع نورو هیوادونو ته خپره شي، په ځانګړې توګه که د ایران له خوا د دریم هیواد د وګړو د لیږلو په اړه وي."
په ایران کې دننه د ۱۴ پخوانیو ځانګړو ځواکونو او په افغانستان کې له لسګونو نورو سره د راپور جوړونکو له خبرو وروسته روښانه شوې، چې د روسیې له خوا په اوکراین کې د جګړي وړاندیز دغو ځواکونو ته لومړی په ۲۰۲۳ کال کې او بیا د ۲۰۲۴ کال په لومړیو میاشتو کې شوی دی.
دغو پخوانیو ځاکونو ته د وړاندیز لپاره ویشل شوې فورمې په فارسي لیکل شوي او تر ډیره د شخصي معلوماتو، پوځي تجربې، په ایران کې د ادرس او د اړیکې د معلوماتو غوښتنه کوي.
غلام، مخکې له دې چې د دغې وړاندیز په اړه پریکړه وکړي، د ایران د پولیسو له خوا ونیول شو او افغانستان ته ولیږل شو. هغه وویل، چې دغه پروسه د یو پخواني افغان جنرال له خوا پر مخ وړل کیږي او که دغه وړاندیز یې منلی وای، په دویم پړاو کې به ورسره مخامخ خبرې کیدې.
په ایران کې د ځانګړو ځواکونو یو شمېر پخوانیو غړو ویلي، چې دوی په لومړي سر کې د افغان پوځ او نورو پخوانیو امنیتي ځواکونو له لارې دغه وړاندیزونه ترلاسه کړي، نورو بیا ویلي، چې افغان قاچاقبران په مستقیم ډول دوی ته ورغللي چې دغه وړاندیز ورته وکړي. د دغو ځانګړو ځواکونو یو پخوانی ډاکټر مشرف (مستعار نوم) وویل، چې هغه په تهران کې د روسیې د سفارت له چارواکو سره په دې اړه مخامخ خبرې کړي.
مشرف ادعا کوي چې په خبرو کې یې د دوه سوه پخوانیو ځانګړو ځواکونو استازیتوب کاوه. هغه څرګنده کړه: "زه به د روسیې سفارت ته تلم او د استخدام د پروسې په اړه به مې هغوی سره خبرې کولې. هغه وايي: " موږ پرېکړه وکړه چې له دغو ۲۰۰ځانګړو ځواکونو سره یوځای روسیې ته ولاړ شو. موږ فکر کوو چیرې چې یو کپ ډوډۍ پیدا شي هلته باید ولاړ شو. موږ مجبور شوي یو چې دا کار وکړو ځکه چې دلته په ایران کې ژوند خورا ستونزمن دی او افغانستان ته بیرته تللی نشو.”
هغه زیاته کړه: "ما په مستقیم ډول له روسانو سره خبرې کولې او هغوی موافقه وکړه چې په میاشت کې درې زره ډالر معاش راکړي."
هغه وویل، چې هرڅه "د تللو لپاره چمتو و" چې هغه خپل یوې پخوانۍ بریتانوۍ همکارې سره په ټلیفون خبرې وکړي چې د دغه فرصت په اړه ورته ووايي. هغه وايي، دغې همکارې هغه قانع کړ چې دا ښه فکر نه دی چې د روسیې په ملاتړ جګړې ته ولاړ شي او له همدې امله له خپلې پریکړې وګرځيده.
دغه ځواکونه په دې هیله ایران کې په سختو شرایطو کې ژوند کوي، چې په بریتانیا کې یې د میشت کیدو غوښتنلیکونه ومنل شي او له دغه سخصت وضعیته خلاص شي.
ټولو ځواکونو چې په دغه څیړنه کې برخه اخیستې، دغه وړاندیز یې نه دی منلی، خو ویلي یې دي، چې که په انګلستان کې د میشت کیدو له پروګرامه ناهیلې شي او یا رد ځواب ترلاسه کړي، مجبوره دي چې یاد وړاندیزونه ومني.
په تیرو دریو کلونو کې، د راپورونو له مخې، طالبانو لسګونه پخواني امنیتي ځواکونه نیولي او شکنجه کړي یې دي.