په افغانستان کې د ملګرو ملتونو له ماشومانو د ملاتړ صندوق (یونېسف) په یوه راپور کې ویلي چې په ۲۰۲۴ کال کې یې له ۱۷,۴۰۰ زیات ماشومان چې له خپلو کورنیو بېل شوي او یا هم بې سرپرسته شوي وو بېرته خپلو کورنیو ته ستانه کړي دي.
دغه اداره ټینګار کوي چې د ماشومانو کور ته ستنېدل یوازې لومړنی ګام دی او دوی لا هم د تلپاتې ملاتړ تر څنګ کورني خوندیتوب ته اړتیا لري.
ېونېسف خبرداری ورکړی که چېرې په افغانستان کې اقتصادي ستونزې او فشارونه همداسې دوام ومومي؛ نو ښايي د کورنیو له لوري ماشومان کډوالۍ ته لا نور اړ کړای شي.
یاد سازمان خبر ورکړی چې د دغه ډول کډوالۍ د مخنېوي لپاره له کورنیو سره نغدي مرستو، حرفوي زده کړو او د کوچنیو کاروبارونو په چمتو کولو کې هڅې کوي.
د ماشومانو د ملاتړ دغه نړۍوال سازمان زیاته کړې چې کورونو ته له ستنیدو وروسته ښوونځیو ته د تګ په برخه کې هم د دغو ماشومانو لاسنېوی کوي.
ګاونډیو هېوادونو ته د افغان ماشومانو له خطره ډګه کډوالي
د یونیسف د راپور له مخې، هره ورځ لسګونه تنکي افغان زلمیان هڅه کوي چې یوازې د هېواد له سرحدونو ایران یا پاکستان ته واوړي.
دغه ماشومان چې ډېری وخت د کار پیدا کولو یا د ژوند ښه کولو په لټه کې وي، ډېر کله پرته له کوم قانوني سند څخه ګاونډیو هېوادونو ته ننوځي او تر نیول کیدو وروسته بېرته افغانستان ته شړل کېږي.
۱۵ کلن اسماعیل د دغو ماشومانو له ډلې څخه یو دی چې د خپلو ورونو سره یو ځای د پاکستان د غیرقانوني تګ پر مهال نیول شوی دی.
اوس اسماعیل د کندهار په هغه انتقالاتي مرکز کې اوسېږي چې د یونېسف له لوري یې مالي ملاتړ کیږي. هغه وایي: «پلار مې بزګر دی، خو زموږ ځمکه کمه ده او د کورنۍ لپاره مو کافي خواړه نه پیدا کیږي.»
نوموړي او د هغه ورونو غوښتل چې د پاکستان د سکرو په کانونو کې کار وکړي او خپلې کورنۍ ته ګټه وټه چمتو کړي.
په هرات کې د دغو د کورنیو سره د یو ځای کیدونکو ماشومانو لپاره هم یو مرکز شته، چې ۱۲ کلن نعیم الله هم پکې اوسېږي.
نعیم چې د څلورم ټولګي زده کوونکی و او د انجینر کېدو هیله یې لرله، د خپلې کورنۍ د اقتصادي ستونزو له امله یې ایران ته د تګ پرېکړه کړې وه.
هغه د یو انساني قاچاق وړونکي په مرسته له پولې واوښت ؛خو تر څو ساعتونو تېریدو وروسته د ایران په خاوره کې د دغه هېواد د ځواکونو له لوري ونیول شو.
هغه وایي: «پلار مې د ودانیو جوړولو کې مزدوري کوي ؛خو ډېری ورځې ورته کار نه پیدا کېږي او موږ د خپلو اړتیاوو د پوره کولو لپاره هېڅ نه لرو.»
د کارګرو ماشومانو ننګوونې او خطرونه
یونیسف وایي، کډوال افغان ماشومان په ګاونډیو هېوادونو کې ډېری وخت په سختو او ناامنو شرایطو کې کار کوي.
دغه ماشومان د قانوني اسنادو د نشتوالي له امله یوازې په کم عاید لرونکو او غیر رسمي کارونو لکه د کثافاتو ټولولو یا د ودانیو په کارونو بوختیږي.
د یاد سازمان په باور دغه کارونه هغوی له جدي خطرونو لکه تاوتریخوالي، ناوړه استفادې او روغتیایي ستونزو سره مخ کوي او له زده کړو څخه یې هم راګرځوي.
دغه اداره باور لري چې د افغانستان دننه د دوامدارو فرصتونو په رامنځته کولو سره افغان ماشومانو ته روښانه راتلونکی برابرېدی شي.
د طالبانو په واکمن کیدو سره په هېواد کې لوږه تر بل هر وخت ډېر شوې او ډېری مرستندویه ادارو د طالبانو د سختو بندیزونو له کبله افغانستان کې خپل دفترونه تړلي دي.
د طالبانو د افراطي مفکورو له کبله نړۍوال له دوی سره تعامل ته غاړه نه ږدي او له همدې امله ورځ تر بلې د کاري فرصتونو د نشتون له کبله په هېواد کې لوږه او فقر مخ په ډېرېدو دی.