د سیستان - بلوچستان خلکو نن سې شنبه د ایران په زابل ښار کې د هلمند له رود خانې څخه د ایران د حقابې د نه تامین له امله لاریون وکړ او د ایران پر حکومت یې غږ وکړ چې د "وعده خلافۍ" له امله له طالبانو سره پر خپلو اړیکو له سره غور وکړي.
دوی د «حقابه زموږ حق دی» او «د سیستان حقابه، د دولتونو ازمایښت» په شعارونو سره د ایران له حکومت څخه وغوښتل چې له طالبانو څخه په جدي توګه د حقابې غوښتنه وکړي. لاریونوالو په وروستیو ۱۲۰ ورځو کې د سختو بادونو له امله دوی ته د ور اوښتي زیان مساله هم یاده کړې او د ایران له حکومته یې وغوښتل چې د دغې سیمې له خلکو سره مرسته وکړي.
په دغه لاريون کې د سيستان-بلوچستان خلکو د ايران له بهرنيو چارو وزارت څخه وغوښتل چې د ١٣٥١ ل کال د تړون له مخې د هلمند د اوبو دعوه تعقيب کړي او هم دې د فراه پر سیند د بخش اباد د بند د جوړېدو مخنیوی وکړي.
د ۱۳۵۱ز کال د تړون له مخې افغانستان اړ دی چې په یوه ثانیه کې ۲۶ متر مکعب او په کال کې ۸۵۰ میلیونه متره مکعبه اوبه ورکړي. دغه تړون د ظاهر شاه د واکمنۍ پر مهال د دواړو اړخونو د لومړيو وزیرانو له خوا لاسلیک شوی دی.
د افغانستان او ایران ترمنځ د هلمند د اوبو پر سر تاوتریخوالی یوه کړکېچنه تاریخي موضوع ده چې وخت ناوخت یې پر سر ناندرې راپېدا شوي دي. په دې وروستیو کې ایراني چارواکو څو ځله له طالبانو وغوښتل چې د ۱۳۵۱ ل کال تړون پر ځای کړي. طالبان بیا یاد تړون مني خو وايي چې ایران ته د هلمند د اوبو د نه رسېدو لامل وچکالي او د اوبو نشتوالی دی.
تسنیم خبري اژانس؛ چې سپاه پاسداران ته نېږدې اژانس ګڼل کیږي، د هلمند پر سیند د افغانستان او ایران د ادعا په اړه په یوه ځانګړي راپور کې ادعا کړې، چې د هلمند سیند د اوبو د کمښت یا نه شتون په اړه د طالبانو ادعا په بشپړ ډول بې بنسټه ده.
دې خبري اژانس طالبان د افغانستان په تاریخ کې تر ټولو بې وفا چارواکي بللي او لیکلي یې دي چې شواهد، فضايي او د سپوږمکۍ انځورونه ښيي چې سږ کال د کجکي بند د اوبو د زېرمو حجم د تېرو کلونو په پرتله ډېر دی او د دې اوبو یوه برخه د کمال خان بند په کاسه کې ډنډ ولاړې دي.
یاد خبري آژانس د هلمند پر سیند د کجکي او کمال خان د دوو لویو بندونو جوړول، د دې سیند د اوبو د بندولو لامل ګڼلی او لیکلي یې دي چې دا د هلمند د اوبو بندېدو لوی لامل دی چې ایران ترې بې برخې دی.
د افغانستان او ایران ترمنځ د اوبو پر سر کړکېچ؛ په داسې حال کې زیات شوی چې په سیستان - بلوچستان کې اوبه کمې شوي دي. د ایران د ولسمشر په ګډون ګڼو ایراني چارواکو طالبانو ته د حقابې د تامین په اړه خبرداری ورکړی.
د ایران ولسمشر ابراهیم رييسي د اپریل په وروستیو کې د ایران د حقابې په اړه طالبانو ته جدي خبرداری ورکړی و او ویلي یې وو چې طالبان باید دا خبرداری جدي ونیسي "بیا وروسته شکایت ونه کړئ چې موږ ته نه وو ویل شوي."
طالبانو بیا ایراني چارواکوته په اشارې ویلي دي چې ایراني چارواکي دې د حقابې په اړه پر طالبانو له رسمي انتقادونو ډډه وکړي.