د بروکینګز له څېړنیز انسټیټیوټ څخه وانډا فیلباب براون وايي، د طالبانو د کار څېرې د هبت الله د سختو تګلارو په نرمولو کې نه دي بریالۍ شوې او په شا شوې دي.
نوموړې له امریکا وغوښتل چې له ترهګرۍ سره د مبارزې په موخه له طالبانو سره اړیکې په ټیټه کچه وساتي.
اغلې براون وايي چې هبت الله له سیالو څېرو لکه سراج الدین حقاني او ملا یعقوب سره د مقابلي په موخه خپل وفادار کسان د بېلابېلو ادارو د مرستیالانو په توګه په دندو ګمارلي دي.
هغې په یوه مقاله کې چې د اګسټ په ۱۴مه د بروکینګز انسټیټیوټ له خوا خپره شوه، یادونه وکړه چې په تېرو درېیو کلونو کې د طالبانو غیر پښتون قوماندانان له کاره لیرې شوي او یا په ټیټو پوستونو ګومارل شوي دي.
هغې وويل چې هبت الله د کندهار او هلمند د ځواکمنو قوماندانانو لکه ملا ذاکر په ملاتړ خپل ځواک څرګندوي.
د نوموړې په خبره ملا هبت الله په سوېل کې ډير واک او ځواک لري.
د کوکنارو د کښت د منع کولو پایلې
د دغې لوړپوړې څېړونکې په وینا، د هبت الله له خوا د کوکنارو د کښت منع کول دغه کښت ۹۵ سلنه کم کړی دی، خو دغه کار افغانان خورا بې وزله کړي دي.
لیکواله وايي، د کوکنارو پر کښت بندیز ۴۵۰ زره دندې له منځه وړې او د افغانستان اقتصاد ته یې لږ تر لږه ۱،۳ میلیارډه ډالره زیان اړولی دی.
په مقاله کې راغلي چې له دې پرېکړې څخه د ملا هبت الله د ډلې په ګډون طالب مشرانو ګټه پورته کړې، ځکه چې د دوی د هيروينو د زېرمو ارزښت ډېر لوړ شوی دی.
لیکواله په دې باور ده چې که طالبان ونه شي کولای دغه زیرمې وپلوري او یا یې د بندیزونو له لرې کولو پرته پای ته ورسوي، ښايي د هبت الله او د هغه د سوېلي ملاتړو ترمنځ درزونه رامنځته شي او دغه مخالفتونه د دې ډلې د تګلارو د بدلولو فرصت برابرولی شي.
له چین څخه زړه ماتې
لیکواله په دې باور ده چې طالبان له چین څخه زړه ماتې شوي دي.
هغې لیکلي: «د چین او افغانستان ترمنځ د ټیټې کچې سوداګري مخ په زیاتیدو ده، او ښايي افغانستان په راتلونکي کې د چین د یو کمربند او یوې لارې په نوښتونو کې شامل شي. خو د افغانستان د جمهوري نظام په څېر طالبان هم د چین د پانګونې له نشتوالي څخه ناهیلي دي.»
هغې زیاته کړه: «د ۲۰۲۴ کال د جولای په میاشت کې د مس عینک کان د لسم ځل لپاره پرانستل شو، هغه کان چې چین یې له ۱۵ کلونو راهیسې د کان د استخراج جواز لري. خو په نږدې راتلونکي کې به هیڅ ریښتینې کان کیندنه ونه شي.»
نوموړې لیکوالې لیکلي چې طالبانو د اویغور ملېشو په اړه چین راضي کړی او د چین له پولې یې لرې کړي دي.
ازبکستان جنرال دوستم ته ویزه نه ده ورکړې
لیکواله له طالبانو سره د سیمې د هېوادونو د جوړجاړي د زیاتوالي او پر پخوانیو سیاسي او جهادي مشرانو د بندیزونو لګولو خبره کوي او وايي، چې سیمې، په واک کې د پخوانیو مشرانو د ونډې لپاره د فشارونو مخه نیولې ده.
نوموړې وايي، چې ازبکستان ان د افغانستان د ولسمشر پخواني مرستیال عبدالرشید دوستم ته هم د اوسیدو اجازه نه ورکوي.
دوستم، ډیری ملګري یې او پخواني سیاسي مشران اوس په ترکیه کې ژوند کوي.
تر دې مخکې ځینو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي و، چې دوستم ته نږدې یو شمېر قوماندانان له ترکیې څخه ایستل شوي دي.
د ملا هبت الله په شاوخوا کې د ایران اغېز
لیکواله وايي چې ایران د طالبانو د مشر په شاوخوا کې تر ټولو زیات اغېز لري. هغه وايي چې ملا هبت الله سني ته د شیعه ایران پاموړ لاسرسی د حیرانتیا وړ دی.
خو هغې زیاته کړه چې د طالبانو په مشرۍ کې د ایران اغېز د دې لامل نه دی شوی چې طالبان د ایران د اوبو ګټې خوندي کړي، ځکه چې طالبان د ایران له اعتراضونو سره سره د افغانستان په سویل لوېدیځ کې د اوبو بندونو جوړولو ته دوام ورکړی دی.
د بروکینګز دغه لوړپوړې څیړونکې د طالبانو په اړه د امریکا د اوسنۍ تګلارې دفاع وکړه او ویې ویل، چې امریکا باید د طالبانو د کار له مشرانو سره چینلونه جوړ کړي او دوه اړخیز مثبت جوړجاړي وکړي.
د هغې په وينا، «که چېرې د طالبانو په دننه کې د واک انډول بدل شي، دا ډول پاليسي ښايي لږ تر لږه تر يوې کچې د طالبانو په چلند کې د اغېز زمينه برابره کړي»