مرکز حقوق بشر افغانستان در پژوهش تازه‌ای درباره گسترش مدارس جهادی طالبان هشدار داده و گفته است که این مدارس بر افکار جوانان تاثیرات منفی و خطرناکی بر جای گذاشته است.
در این پژوهش که روز دوشنبه نشر شد، آمده است که طالبان نصاب مکاتب را تغییر داده و مضامین کلیدی را حذف کرده است.
در این پژوهش، زیر عنوان «دسترسی زنان به حق آموزش با کیفیت در افغانستان تحت کنترول طالبان»، گفته شده که شمار مدارس جهادی طالبان بیشتر از آن چیزی است که رسما اعلام شده است.
مرکز حقوق بشر افغانستان به تازگی ایجاد شده است. سیما سمر، رئیس پیشین کمیسیون حقوق بشر و فرید حمیدی، لوی سارنوال پیشین افغانستان و کمشنر سابق کمیسیون حقوق بشر، این مرکز را ایجاد کرده اند.
گسترش مدارس جهادی طالبان
براساس این پژوهش، طالبان از آغاز حاکمیت خود مدارس جهادی زیادی را در سرتاسر افغانستان تاسیس کرده است. وزارت معارف طالبان اعلام کرده که بیش از ۲۱ هزار مدرسه جهادی در کشور فعال است، اما مرکز حقوق بشر افغانستان بر اساس شواهدی که به دست آورده، گفته است که تعداد این مدارس بسیار بیشتر از این است.
پژوهش نشان می‌دهد که طالبان در هر ولایت یک مدرسه جهادی بزرگ با امکانات گسترده و ظرفیت خوابگاهی برای دو هزار نفر ساخته‌اند. علاوه بر این، در مراکز ولسوالی‌ها نیز مدارس جهادی تاسیس شده است. به عنوان مثال، در ولایت قندوز چهار مدرسه جهادی بزرگ و در مجموع ۸۰۰ مدرسه دینی در سه سال گذشته تاسیس شده است.
براساس این پژوهش، تنها در ولسوالی خان آباد، ۱۰۰ مدرسه دینی ایجاد شده است. این درحالی است که در دوره جمهوریت، ۳ مدرسه دینی در این ولسوالی فعال بود.
مدارس جهادی با مدارس مذهبی عادی متفاوت اند. در مدارس جهادی، علاوه بر دروس مذهبی، ایدیولوژی طالبان و حمایت از این گروه نیز تدریس می‌شود.
تاثیرات مدارس جهادی بر افکار جوانان
مرکز حقوق بشر افغانستان به شدت نگران تاثیرات مدارس جهادی بر افکار و دیدگاه‌های جوانان است. طبق این گزارش، طالبان با افزایش تعداد این مدارس و تغییرات در برنامه‌های آموزشی، به دنبال تقویت حاکمیت ایدئولوژیک خود است. این گروه با ترویج خشونت و افکار افراطی، سعی دارد جامعه را از دسترسی به علوم روز و مفاهیم مدرن دور نگه دارند.
مرکز حقوق بشر افغانستان هشدار داده که این روند به افراطی‌سازی جوانان و ترویج ایدیولوژی‌های خطرناک در جامعه منجر خواهد شد.
مرکز حقوق بشر افغانستان تاکید کرده است که طالبان در مدت کوتاهی توانسته است بر افکار جوانان تاثیرات منفی و قابل‌توجهی بگذارد. این تغییرات در نظام آموزشی و افزایش مدارس جهادی با هدف تحکیم حاکمیت طالبان و ترویج افکار افراطی صورت گرفته است.
تغییرات در نصاب تعلیمی دختران
براساس پژوهش مرکز حقوق بشر افغانستان، یکی از تغییرات عمده طالبان در نصاب تعلیمی مکاتب ابتدایی دختران است. مضمون اساسی مانند «اجتماعیات» که در آن مفاهیمی چون حقوق بشر، حقوق زنان، صلح و دموکراسی آموزش داده می‌شد، از نصاب درسی حذف شده‌اند. برخی از معلمان نیز گزارش داده‌اند که مضامین «تعلیمات مدنی»، «مهارت‌ها»، «هنر»، «وطن‌دوستی» و «حرفه‌آموزی» از دروس حذف شده است.
پژوهش نشان می‌دهد که ساعات درسی در مکاتب بیشتر به مضامین مذهبی اختصاص یافته است. مضامینی مانند «امارت‌شناسی»، «توصیه‌های رهبر امارت»، «اصول فقه»، «صرف و نحو» به برنامه درسی اضافه شده‌اند.
جذب دختران به مدارس دینی طالبان
منع آموزش دختران در مکاتب دولتی و خصوصی باعث شده است که تعداد زیادی از دختران به مدارس دینی جذب شوند. براساس گزارش وزارت معارف طالبان، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲۴ هزار دختر در مدارس دینی این گروه ثبت‌نام کرده‌اند.
همچنین، در سال گذشته بیش از ۳۰۰ هزار طلبه دینی در مدارس طالبان تحصیل می‌کردند که از این تعداد بیش از ۹۵ هزار نفر دختران بودند. مرکز حقوق بشر افغانستان نوشت که برخلاف مکاتب، در مدارس دینی هیچ شرط سنی برای پذیرش دختران وجود ندارد. با این حال، بحث رعایت حجاب کامل، از شروط اساسی در مدارس جهادی این گروه است.
طالبان از سه سال و اندی بدین‌سو مکاتب بالاتر از صنف ششم و دانشگاه‌ها را به روی دختران بسته است. جامعه جهانی هرگونه گفت‌وگو درباره به رسمیت شناسی طالبان را مشروط به رعایت حقوق زنان، رعایت حقوق بشر و بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها ساخته است. اما رهبر طالبان در تازه‌ترین سخنانش گفت که جهان هیچ حرف آنان را قبول ندارد. او همچنان بر «جهاد» و مقابله با غرب تاکید کرد.
با این حال، «بی‌عدالتی به نصف جمعیت افغانستان(زنان)»، به تعبیر معین سیاسی وزارت خارجه طالبان، موجب اختلاف درونی میان طالبان نیز شده است. برخی مقامات طالبان به تندی از رهبر این گروه به خاطر بستن مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران انتقاد کرده‌اند. اما انتقادهای داخلی و جهانی هیچ تاثیری بر مواضع ملاهبت‌الله رهبر طالبان نداشته است.