طالبان با تشدید نظارت بر واردات کتاب، انتشار فهرست کتاب‌های ممنوعه و جمع‌آوری این آثار از کتابخانه‌ها، به دنبال حذف کتاب‌های مخالف دستورات این گروه است.
در تازه‌ترین اقدام، امر به معروف هرات گفت کتاب‌های حاوی تصاویر موجودات زنده ممنوع است.
این بازرسی‌ها توسط کمیسیونی زیر نظر وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان انجام می‌شود که پس از به قدرت رسیدن این گروه در سال ۲۰۲۱ تشکیل شد.
وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان ماه گذشته اعلام کرد که کمیسیون مذکور ۴۰۰ عنوان کتاب را شناسایی کرده که «با ارزش‌های اسلامی و افغانی در تضاد هستند» و بسیاری از این کتاب‌ها از بازارها جمع‌آوری شده‌اند.
طبق بیانیه وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان، اداره نشرات به جای کتاب‌های توقیف‌شده نسخه‌هایی از قرآن و سایر متون اسلامی را توزیع کرده است.
آمار رسمی از تعداد کتاب‌های جمع‌آوری‌شده ارائه نشده است. اما دو منبع -- یک ناشر در کابل و یک کارمند اداره طالبان -- تایید کردند که این کتاب‌ها در سال نخست رژیم طالبان و دوباره در ماه‌های اخیر جمع‌آوری شده‌اند.
یک ناشر در کابل به خبرگزاری فرانسه گفت: «سانسور به‌شدت گسترده است. کار کردن بسیار دشوار شده و ترس همه‌جا را فراگرفته است.»
وی افزود: «در حکومت قبلی هم محدودیت‌هایی وجود داشت، اما کسی ترسی نداشت و می‌توانست هر چه می‌خواست بگوید.»
طالبان صدها عنوان کتاب را ممنوع کرده است. در این میان، برخی آثار مطرح از جمله «عیسی، پسر انسان» نوشته خلیل جبران، «غروب خدایان شرقی» نوشته اسماعیل کاداره، نویسنده آلبانیایی و «افغانستان و منطقه: دیدگاه آسیای غربی» اثر میرویس بلخی، وزیر سابق معارف ممنوع شده است.
هر هفته هزاران عنوان کتاب، به‌ویژه از ایران، از طریق مرز اسلام‌قلعه وارد ولایت هرات می‌شود. از سه ماه پیش طالبان کتاب‌های وارداتی را نیز بررسی می‌کنند.
محمد صدیق خادمی، مسئول اداره امر به معروف در هرات، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما کتاب‌هایی را که با دین، شریعت یا حکومت در تضاد باشند، یا حاوی تصاویر موجودات زنده باشند، ممنوع می‌کنیم.»
وی افزود: «اگر کتاب‌ها نامناسب تشخیص داده شوند، به واردکنندگان فرصت بازگرداندن آن‌ها داده می‌شود، اما در غیر این صورت توقیف می‌شوند.»
با وجود قوانین سختگیرانه در مورد ورود کتاب، اجرای آن‌ها به‌طور یکسان صورت نگرفته است. هنوز هم برخی کتاب‌های ممنوعه در کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌های کابل و هرات یافت می‌شود.
برخی کتاب‌فروشان برای اجتناب از مشکلات، کتاب‌های ممنوعه را با قیمت پایین‌تری می‌فروشند. یکی از کتاب‌فروشان گفت: «طالبان بیشتر کتاب‌های خارجی را ممنوع می‌کنند. اگر نام نویسنده خارجی باشد، معمولاً کتاب ممنوع می‌شود.»
پیش‌تر، طالبان در نهم میزان صدها کتاب در حوزه‌های مختلف از جمله ادبیات، تاریخ، حقوق بشر، قانون اساسی، دموکراسی و مذهب تشیع را در کتابخانه‌های هرات «نامطلوب» اعلام کرده و آن‌ها را مهر و لاک کردند.
این روند بخشی از تلاش گسترده طالبان برای کنترول فرهنگی و تحمیل ایدئولوژی خود بر جامعه افغانستان است.