با نزدیک شدن انتخابات امریکا، اروپایی‌ها، شریک دیرپای ایالات متحده بیش از همه نگران نتیجه انتخاب هستند. تجربه ناخوشایند تعامل اروپایی‌ها از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، در تاریخ معاصر بیسابقه بود.
اروپایی‌ها در زمانی که نیاز به همکاری نزدیک ایالات متحده داشتند، ترامپ بازنگری روابط، یا به گفته‌ای تسویه حساب با رهبران اروپا را شروع کرد.
رفتار غیرقابل پیشبینی ترامپ برای رهبران اروپا آزاردهنده است. رفتار ترامپ با نُرم‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی که طی چند دهه در بستر نظم جهانی پساجنگ (دوم جهانی) و پساجنگ سرد، شکل گرفته بود سازگار نبود. رفتارهای غیرمترقبه ترامپ همواره اروپایی‌ها را که با آن نظم خو گرفته بودند، با چالش‌های جدی روبرو می‌کرد.
چالشی برای بقای اتحادیه اروپا
در سال ۲۰۱۷، اروپا هنوز از بزرگترین موج مهاجرت، که از زمان جنگ جهانی دوم بیسابقه بود،متاثر بود. تلاش کمیسیون اروپا برای سازماندهی و تقسیم مهاجران در بین کشورهای اتحادیه اروپا با مشکلات جدی روبرو شد و برخی از کشورها مانند مجارستان و پولند مستقیما با سیاست مهاجرت بروکسل مخالفت کردند. این سرکشی و به تبع آن مرزکشی بین کشورهای اروپایی، می‌توانست موجودیت «اتحادیه اروپا» را با تهدید جدی روبرو کند. پررنگ شدن سیاست راستگرایانه در اروپا، مستقیما متاثر از سیاست حکومت ترامپ در قبال مهاجرت غیرقانونی بود. ترامپ سرمشق رهبران راستگرایی مانند ویکتور اوربان مجارستان شده بود.
اوربان هنوز هم شیفته ترامپ است. او روز دهم اکتوبر امسال گفت که اگر ترامپ پیروز شود، بیدرنگ پیروزی او را با «یک بوتل شامپاین» جشن می‌گیرد.
در بستر اتفاقات پی‌هم در اروپا، بیرون شدن بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) رخداد جدی دیگری بود که رهبران اروپا را به چالش کشید.ترامپ بارها از برگزیت حمایت کرد و در مصاحبه‌ای گفت که اتحادیه اروپا «موتری در دست آلمانی‌ها بود که بریتانیا هشیاری کرد و از آن بیرون پرید». در مصاحبه دیگری در پاسخ به این که چرا مردم بریتانیا به برگزیت رای دادند، گفت: «مردم نمی‌خواهند مردمان دیگری به کشورشان بیایند و آن را خراب کنند».
رویکرد ترامپ به ناتو
اما گذشته از مسئله مهاجرت، اروپایی‌ها بیش از همه به خاطر رویکرد ترامپ به پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی یا ناتو سراسیمه شده‌اند. ترامپدر دولت اول خود، پیمان ناتو را ناکارآمد خواند و از همه کشورهای عضو خواست تا سهم خود را در بودجه افزایش بدهند.
مجله آلمانی شپیگل نوشته است که ترامپ حتادر نخستین دیدار رسمی خود با مرکل در کاخ سفید، به او گفته بود: «انگلا تو یک تریلیون دالر به من قرضداری». استیو بانون، استراتژیست ترامپ آن مبلغ را محاسبه کرده بود. مبنای محاسبه او این بود که آلمان ۲ درصد از تولیدناخالص ملی خود را به تقویت بخش نظامی اختصاص نداده بود؛ مسئله‌ای که کشورهای عضو ناتو در سال ۲۰۱۴ بر آن توافق کرده بودند. قابل یادآوری است که تا سال ۲۰۱۷ فقط ۴ عضو از ۳۲ عضو ناتو به آن عمل کرده بودند.
سرسختی ترامپ در قبال مسئله ناتو و اروپایی‌ها تا جایی بود که در سال ۲۰۲۰ به اورزولا فون دیرلاین، رئیس وقت کمیسیون اروپا گفت: «اگر اروپا هدف حمله قرار بگیرد، ما (ایالات متحده) هرگز به کمک و پشتیبانی شما نخواهیم آمد». او همچنان اوایل سال جاری، در کارزار انتخاباتی خود با لحنی تند گفت که «اگر پول ندهید، از شما دفاع نمی‌کنیم».
این در حالی است که به گفته یوشکافیشر، وزیر خارجه سابق آلمان، ۲۷ کشور اتحادیه اروپا بدون تجهیزات نظامی و چتر حفاظتی اتومی ایالات متحده در خاک اروپا، قادر به مقابله با تهدیدهای احتمالی روسیه نیست. این سیاستمدار چپگرای آلمان به این باور است که در صورت پیروزی ترامپ، اتحادیه اروپا «هیچ گزینه دیگری غیر از تبدیل شدن به یک قدرت نظامی و سیاسی متکی به خود ندارد».
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه نیز بارها گفته باید یک ارتش اروپایی تشکیل شود. مکرون در ماه می سال روان، نگرانی‌اش را از بازگشت ترامپ به طور دیگری بیان کرد. او گفت: «آیا حکومت امریکا همیشه همین خواهد بود؟ هیچ کس گفته نمی‌تواند؛ و ما نمی‌توانیم امنیت جمعی و ثبات خود را به خواست رای‌دهندگان امریکایی وابسته کنیم».
ضرب شست ترامپ در دوره ریاست جمهوری‌اش سبب شد تا علاوه بر اروپایی‌هاامریکایی‌ها نیز به فکر چاره بیفتند. هواداران ناتو در ایالات متحده اواخر سال میلادی گذشته، لایحه‌ای را در منشور دفاع ملی گنجاندند که به موجب آن هیچ رییس جمهوری نمی‌تواند بدون رای کنگره از پیمان امنیتی ناتو برآید.
باید دید که رویکرد ترامپ در صورت پیروزی دوباره در انتخابات به ناتو چیست به ویژه این که حداقل دو رخداد می‌تواند نظر او را تغییر دهد؛ نخست جنگ اوکراین و نقش ناتو در حفاظت یا حمایت زلنسکی؛ و دوم تغییر دبیرکل ناتو. ینسستولتنبرگ، سیاستمدار سوسیال دموکرات نروژی ده سال، از ۲۰۱۴ تا ماه گذشته دبیرکل مهمترین نهاد دفاعی غرب بود. حالا از اول اکتوبر، جای او را مارک روته، نخست وزیر پیشین هالند گرفته است. اظهار نظرات روته درباره بحران اوکراین نشان می‌دهد که تفاوت دیدگاه قابل توجهی بین او و ترامپ وجود دارد.
روته پیش‌تر گفته است که کشورهای عضو ناتو باید اوکراین را در مقابله با روسیه کمک کنند. او همچنان گفته که راه اوکراین در پیوستن به ناتو «غیر قابل برگشت» است و روسیه هیچ حق وتویی در این مسئله ندارد.
طرح تجاری دو سوی اطلس (ترانس آتلانتیک)
طرح «شراکت تجارت و سرمایه‌گذاری ترانس آتلانتیک» (TTIP)، طرحی بلندپروازانه بود که می‌توانست اقتصاد دو سوی اقیانوس اطلس را به طور چشمگیری ارتقا دهد. کارل د گوخت، کمیسار امور تجاری اروپا بین ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴، می‌گوید که این طرح، بزرگترین ابتکار تجاری دوجانبه بود زیرا دو قطب بزرگ اقتصادی جهان را به هم وصل می‌کرد.
با روی کار آمدن ترامپ، ایالات متحده این طرح را متوقف کرد اما اندکی بعد طرح مشابهی را پیشکش کرد که مورد توافق اروپایی‌ها قرار نگرفت. نهایتا هر دو جانب در اپریل ۲۰۱۹ توقف این طرح بزرگ اقتصادی را اعلام کردند.
به گفته کمیسیون اروپا، اگر آن طرح اجرا می‌شد، به اقتصاد اروپا سالانه ۱۲۰ میلیارد یورو و به اقتصاد امریکا ۹۰ میلیارد و به اقتصاد جهان ۱۰۰ میلیارد، افزوده می‌شد. به گفته، آنوبردفورد، استاد حقوق در «مدرسه حقوق کلمبیا»، طرح «تی. تی. آی. پی»، «یک سوم تجارت جهان را لیبرال می‌ساخت» و می‌توانست میلیون‌ها شغل جدید ایجاد کند.
رویکرد ملی‌گرایانه ترامپ که باعث پیروزی او شد، باعث تکانه‌های شدید در تجارت جهانی، به خصوص در ساختار تجاری اروپا و ایالات متحده شد. ترامپ با ارجحیت دادن به تولیدات داخلی و شعار «نخست امریکا» در واقعاز طرح تجاری دو سوی اطلس کنار کشید و اصطلاحا دست اروپایی‌ها، شرکای دیرپا و همیشگی را در حنا گذاشت!
دوره حکومت ترامپ به اروپایی‌ها نشان داد که در امریکای ترامپی نمی‌توانند روی هیچ طرح دیرپا و ماندگار اقتصادی حساب کنند مگر این که دست ریاست جمهوری ایالات متحده در لغو یا تغییر آن بسته باشد.
پیمان اقلیمی پاریس
یکی از اقدامات غیر قابل پیشبینی ترامپ، بیرون شدن ایالات متحده از پیمان اقلیمی پاریس بود. این پیمان که یک توافقنامه بین المللی بر سر تغییرات اقلیمی است، در سال ۲۰۱۶ توسط ۱۹۵ عضو سازمان ملل امضا شد. هدف از این پیمان مهم اقلیمی، اتخاذ تدابیر بلندمدت برای کنترول افزایش درجه سطح زمین و نگهداشتن آن پایین‌تر از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد، و کاهش گازهای گلخانه‌ای به طوری که در میانه قرن جاری به صفر برسد، است.
ایالات متحده تحت رهبری دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۹ درخواست رسمی برای خروج از پیمان اقلیمی پاریس را پیشکش کرد و رسما در سال ۲۰۲۰ از آن خارج شد. خروج امریکا از این پیمان، تاثیر بدی بر بقای این پیمان مهم زیست محیطی گذاشت به طوری که دیگر کشورها نیز کمک‌های خود را در این بخش کاهش دادند.
در سال ۲۰۲۱، جو بایدن چند ساعت پس از ادای سوگند ریاست جمهوری دستور داد تاایالات متحده بار دیگر به این پیمان پاریس بپیوندد.