هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین امریکا، در کتاب جدید خود جزئیات تراژیک وضعیت زنان افغانستان پس از بازگشت طالبان به قدرت را منتشر کرده و به عدم عمل به وعده‌هایش در قبال این زنان اعتراف کرده است.

این کتاب که عمدتاً روایت شخصی او از سیاست، خانواده، ازدواج و حلقه دوستانش است، به تازگی با عنوان «چیزی از دست رفته، چیزی به دست آمده» در امریکا منتشر شده است. هیلاری کلینتون، که یکی از قدرتمندترین زنان در امریکا به شمار می‌رود، در کتاب خود می‌نویسد که هیچ تغییری در رفتار طالبان با زنان نسبت به حاکمیت قبلی این گروه مشاهده نمی‌شود. او اشاره می‌کند که کمک‌هایش به زنان افغانستان در سه سال گذشته، جبران وعده‌هایی است که به نمایندگی از دولت امریکا داده بود، اما نتوانسته است آن‌ها را عملی کند.

سفیدپوشان در جهنم طالبان

هیلاری کلینتون می‌گوید که پس از سقوط حکومت پیشین افغانستان، بیش از ۱۰۰۰ زن را از طریق برنامه تخلیه از این کشور خارج کرده است. او فصل مربوط به افغانستان در کتابش را با روایتی از قربانیان طالبان آغاز می‌کند؛ با فهرستی که به گفته کلینتون، شامل ۱۲۵ نام افرادی است که طالبان قصد داشته آن‌ها را به بکُشد و او تلاش کرده تا این زنان را از افغانستان خارج کند.

وزیر خارجه پیشین امریکا می‌گوید نام زنان تخلیه شده توسط ائتلافی از سازمان‌های حقوق زنان در ایالات متحده و افغانستان، از جمله حوریه مصدق و بلقیس احمدی، در لیست قرار گرفته بودند و نگران بودند که در معرض سرنوشتی وحشتناک از سوی طالبان قرار بگیرند. به نوشته خانم کلینتون، این لیست نخست با کاخ سفید به اشتراک گذاشته می‌شود و بعد یکی از مقامات نگران کاخ سفید به‌طور مخفیانه آن را با کلینتون در میان می‌گذارد.

به روایت کلینتون، این زنان احتمالاً پس از خروج آخرین نیروهای امریکایی از افغانستان در سپتامبر ۲۰۲۱ هدف طالبان قرار می‌گرفتند. او می‌نویسد که این خروج، پایان طولانی‌ترین جنگ در تاریخ امریکا را رقم می‌زد؛ اما در عین حال، آغاز یک جهنم جدید برای مردم افغانستان، به‌ویژه زنان، بود. خانم کلینتون می‌گوید برای تخلیه این زنان، گروهی از زنان و مسئولان نهادهای مختلف در امریکا اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مالی کردند تا هزینه‌های مربوط به تأمین کرایه موتر و مکان‌ها در داخل افغانستان تأمین شود. به گفته او، در عرض چند روز بیش از یک میلیون دالر جمع‌آوری شد تا این زنان از افغانستان خارج شوند.

او توضیح می‌دهد که خارج کردن این زنان و خانواده‌های‌شان کار دشواری بود؛ به‌عنوان مثال، در یک مورد، زنان در مزار شریف به بهانه شرکت در یک محفل عروسی در سالنی جمع شدند و سپس به فرودگاه منتقل شدند. به نوشته خانم کلینتون، در مکاتبات داخلی گروه نجات، برای حفظ محرمانگی، از نام «سفیدپوشان» استفاده می‌کردند. اما او جزئیاتی درباره چگونگی ترتیب این فهرست ارائه نمی‌دهد و مشخص نمی‌کند که معیارهای شامل کردن زنان در این فهرست تخلیه چه بوده است؛ فهرستی که با کمک همکاران افغان این برنامه تهیه شده است.

اشرف غنی 'ناکارآمد' بود

کلینتون مسئولیت تصمیم به خروج کامل امریکا از افغانستان را بر دوش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین این کشور می‌اندازد و می‌گوید جو بایدن، تصمیمی را عملی کرد که توسط دولت ترامپ گرفته شده بود. او توافق‌نامه دوحه را انتقاد می‌کند و می‌گوید مذاکرات با طالبان بدون اطلاع دولت پیشین افغانستان صورت گرفته است. کلینتون می‌نویسد: «منابع اطلاعاتی امریکا پیش‌بینی می‌کردند که دولت افغانستان به رهبری رئیس‌جمهور ناکارآمد اشرف غنی تا یک سال دوام خواهد آورد، اما این زمان هر روز کوتاه‌تر به نظر می‌رسید.»

به گفته کلینتون، این روند از ماه فبروری ۲۰۲۰ به دست دونالد ترامپ آغاز شد، زمانی که او «بدون اطلاع اشرف غنی توافقی با طالبان امضا کرد که به خروج کامل نیروهای امریکایی متعهد می‌شد. جو بایدن این تعهد را زمانی‌که در ماه جنوری ۲۰۲۱ به مقام ریاست جمهوری رسید، به ارث برد و با انتخاب دشواری روبه‌رو شد.» به باور خانم کلینتون، احترام به توافق ترامپ می‌توانست افغانستان را به حاکمیت طالبان برگرداند و نشان دهد که دو دهه تلاش‌ها بی‌فایده بوده است؛ رد این توافق به معنای از سرگیری جنگ و نیاز به اعزام نیروهای بیشتری از امریکا بود. بایدن تصمیم گرفت که «وقت رفتن است. جنگ ابدی باید به پایان برسد.»

خانم کلینتون می‌افزاید که بازگشت طالبان یادآور شکنجه و استبداد بود و او را به یاد صحنه‌هایی می‌اندازد که از حاکمیت دور اول این گروه در خاطر دارد. او می‌گوید «بازگشت طالبان به کابل یادآور داستان زنی سالخورده است که به خاطر دیده شدن کمی از مچ پایش زیر برقع، با یک کابل فلزی کتک خورد و پایش شکست. یادآور تصاویری از اعدام‌های عمومی در ورزشگاه است که مشاهده کرده‌ام.»

وزیر خارجه پیشین امریکا در ادامه می‌نویسد: «وقتی جو بایدن تصمیم نهایی را برای خروج نیروهای امریکایی گرفت، به آرامی اما با قاطعیت به همکاران سابقم در کاخ سفید و وزارت امور خارجه یادآوری کردم که زنان را فراموش نکنند.»

اعتراف به وعده‌خلافی امریکا و امید در دل سرکوب

هیلاری کلینتون در کتاب خود می‌نویسد که سال‌ها با مسائل افغانستان، به ویژه حقوق زنان در این کشور درگیر بوده است. او تاریخ آغاز این آشنایی را به دهه ۱۹۹۰، در زمان ریاست‌جمهوری بیل کلینتون، همسرش نسبت می‌دهد. خانم کلینتون می‌گوید: «زمانی که طالبان برای نخستین بار در افغانستان به قدرت رسیدند، گروه‌های بشردوستانه از ما خواسته بودند که دولت کلینتون رژیم جدید مذهبی طالبان را به عنوان یک دولت قانونی به رسمیت نشناسد.» او ادامه می‌دهد که هر چه بیشتر درباره طالبان آموخته، بیشتر وحشت‌زده شده و به همین دلیل شروع به بسیج محکومیت‌های بین‌المللی علیه طالبان کرده است.

کلینتون می‌نویسد که از سال ۱۹۹۹ تاکنون طالبان تغییر نکرده‌اند؛ در آن سال، او در جشن روز جهانی زن در سازمان ملل سخنرانی کرد و گفت: «احتمالاً هیچ نقض جدی‌تر و سیستماتیک‌تری از حقوق بنیادین زنان امروز نسبت به آنچه در افغانستان تحت حکومت طالبان در حال وقوع است، وجود ندارد.»

خانم کلینتون اما اعتراف می‌کند که وعده‌هایی را که در ۲۰ سال گذشته به زنان افغانستان داده، نتوانسته عملی کند: «به عنوان وزیر امور خارجه، هر بار که با زنان افغان دیدار می‌کردم، وعده‌ای به نمایندگی از کشورمان می‌دادم: «ما شما را تنها نخواهیم گذاشت. همیشه در کنار شما خواهیم بود.» در نهایت، نتوانستیم آن وعده را عملی کنیم. این موضوع خیلی مرا نگران کرده است. به همین دلیل این تخلیه (انتقال زنان به بیرون از افغانستان) برای من بسیار شخصی بود.»

کلینتون در پایان می‌گوید که طالبان تغییر نکرده، اما زنان و دختران افغانستان تغییر کرده‌اند. او می‌نویسد: «اگرچه طالبان می‌توانند مدارس را ببندند، اما نمی‌توانند دو دهه آموزش دختران را از بین ببرند. آن‌ها نمی‌توانند خاطره میلیون‌ها زن را از اینکه چه احساسی داشتند که خارج از خانه شغل داشته باشند، رأی دهند و برای ایجاد تغییر همکاری کنند، پاک کنند. هر چقدر هم که بی‌رحم باشند، نمی‌توانند ذهن زنان را کنترل کنند یا رویاهای‌شان را خاموش کنند.»